Những năm gần đây, việc ứng dụng bức xạ và đồng vị phóng xạ đã mang lại lợi ích to lớn trong công tác chăm sóc sức khỏe con người và thúc đẩy phát triển các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, tài nguyên và môi trường. Tuy nhiên, nếu không được quản lý, giám sát chặt chẽ và có những biện pháp phòng tránh, ứng phó thích hợp thì sự cố bức xạ sẽ tác động, tiềm ẩn nguy cơ gây ảnh hưởng xấu đến con người và môi trường.
Nhận thức được tầm quan trọng của việc đảm bảo an toàn bức xạ khi ứng dụng bức xạ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, thời gian qua, công tác quản lý an toàn bức xạ đã được Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) nói chung và bộ phận Thanh tra Bộ KH&CN nói riêng triển khai thực hiện với nhiều hoạt động thiết thực, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý nhà nước về an toàn bức xạ hạt nhân.
Đặc biệt, trong năm 2017, Thanh tra Bộ KH&CN đã phối hợp với Cục An toàn bức xạ và hạt nhân đã tiến hành 4 cuộc thanh tra tại 17 cơ sở về lĩnh vực an toàn bức xạ hạt nhân. Nội dung thanh tra bao gồm việc chấp hành quy định pháp luật về năng lượng nguyên tử trong khai báo, đề nghị cấp phép tiến hành công việc bức xạ đối với các nguồn phóng xạ, thiết bị bức xạ; công tác bảo đảm an toàn, an ninh trong lưu giữ, bảo quản, vận chuyển và sử dụng nguồn phóng xạ, thiết bị bức xạ; các loại giấy phép tiến hành công việc bức xạ.
Sau quá trình kiểm tra, cơ quan chức năng đã xử phạt vi phạm hành chính 07 cơ sở có hành vi vi phạm: Không thực hiện khai báo, cấp giấy phép trong hoạt động lưu giữ, sử dụng nguồn phóng xạ; không bổ nhiệm người chịu trách nhiệm an toàn đối với hoạt động tiến hành công việc bức xạ; không đọc liều kế cá nhân đúng quy định cho nhân viên tiến hành công việc bức xạ; không báo cáo tình hình tiến hành công việc bức xạ hàng năm cho cơ quan có thẩm quyền; vi phạm điều kiện giấy phép tiến hành công việc bức xạ. Qua xử lý, tổng số tiền xử phạt vi phạm hành chính được thu trị giá 80 triệu đồng.
Đánh giá về kết quả công tác thanh tra an toàn bức xạ hạt nhân được Bộ KH&CN triển khai, Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Công Tạc cho rằng, các kết quả đạt được của đợt thanh tra chuyên đề đã giúp cơ quan quản lý cập nhật, nắm rõ thông tin về cơ sở có nguồn phóng xạ, bộ máy quản lý, đánh giá được cấp độ bảo đảm an toàn, an ninh đối với nguồn phóng xạ.
“Những kết quả đạt được có ý nghĩa rất quan trọng trong công tác bảo đảm an toàn bức xạ, an ninh nguồn phóng xạ, nâng cao nhận thức, ý thức tuân thủ các quy định của pháp luật về năng lượng nguyên tử tại các cơ sở có nguồn phóng xạ, nhằm giảm thiểu nguy cơ xảy ra mất mát, thất lạc nguồn phóng xạ, ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng”, Thứ trưởng Phạm Công Tạc nhấn mạnh.
Theo ông Phạm Văn Toàn, Phó Chánh Thanh tra Bộ KH&CN, có được những thành quả trên là nhờ sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) nói chung và lãnh đạo Thanh tra Bộ KH&CN nói riêng đối với hoạt động thanh tra về an toàn bức xạ hạt nhân. Kết quả trên cũng xuất phát từ việc trong quá trình triển khai thanh tra, Thanh tra Bộ KH&CN nói chung và thanh tra các Sở KH&CN nhận được sự phối hợp, hỗ trợ tốt về chuyên môn, nghiệp vụ từ các cán bộ, chuyên gia do Cục An toàn bức xạ và hạt nhân cử đi.
Thêm vào đó, Thanh tra Bộ KH&CN còn nhận được sự giúp đỡ kịp thời từ chính các Sở Khoa học và Công nghệ các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quan tâm chỉ đạo, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức, triển khai hiệu quả Cuộc thanh tra chuyên đề An toàn bức xạ hạt nhân năm 2017.
Cũng theo nhận định của Phó Chánh Thanh tra Bộ KH&CN, trong năm 2017 vừa qua, hoạt động thanh tra an toàn bức xạ hạt nhân cũng đã có sự đổi mới mang tính đột phá hơn về nội dung và phương pháp làm việc, phát huy tối đa năng lực, sự sáng tạo của các đơn vị liên quan cũng như các cán bộ, công chức, người lao động trong ngành.
Điều này giúp cho Thanh tra Bộ KH&CN bám sát được chủ trương của Đảng, Nhà nước, chỉ đạo của Chính phủ, Bộ KH&CN, cơ bản hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước của ngành, khẳng định trách nhiệm, vai trò của ngành KH&CN nói chung và lực lượng thanh tra KH&CN trước yêu cầu phát triển kinh tế xã hội và hội nhập quốc tế.
Kết quả từ các cuộc thanh tra còn tạo được dư luận tốt trong xã hội, từng bước chấn chỉnh được nhiều sai phạm, góp phần tạo nên thị trường kinh doanh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng…
Nhằm tiếp tục phát huy tinh thần đổi mới, sáng tạo, thực hiện tốt chủ trương của Đảng, Nhà nước, chỉ đạo của Chính phủ, Bộ KH&CN, trong năm tới, Thanh tra Bộ KH&CN sẽ tiếp tục triển khai công tác thanh tra trên các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ đã được Bộ trưởng phê duyệt theo Quyết định số 3286/QĐ-BKHCN ngày 22/11/2017 về việc phê duyệt Kế hoạch thanh tra năm 2018 của Bộ KH&CN, bảo đảm việc chấp hành pháp luật trong lĩnh vực: KH&CN , SHCN, tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, an toàn bức xạ và hạt nhân.
Đặc biệt, lựa chọn nội dung cho việc triển khai thanh tra diện rộng chuyên đề năm 2018 và các năm tiếp theo, trong đó tập trung vào những điểm “nóng” được dư luận xã hội quan tâm để tham mưu cho lãnh đạo Bộ KH&CN chỉ đạo. Trong đó, chú trọng đẩy mạnh thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về an toàn bức xạ hạt nhân.
Dù còn nhiều khó khăn về nguồn nhân lực, cơ sở vật chất và những điều kiện khác, nhưng khi chia sẻ về những mong muốn về hoạt động thanh tra KH&CN thời gian tới, Chánh Thanh tra Trương Hồng Dương vẫn bày tỏ tin tưởng rằng, Thanh tra Bộ KH&CN sẽ tiếp tục phát huy những ưu điểm đã đạt được, tăng cường tinh thần đoàn kết, nhất trí, chia sẻ, giúp đỡ nhau trong tập thể đơn vị để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao của Thanh tra Bộ và giúp Bộ KH&CN thực hiện tốt trách nhiệm quản lý nhà nước và góp phần xây dựng Bộ KH&CN luôn vững mạnh, trong sạch và đoàn kết.